كشكول ادب

نقل قول !

اجزای جمله‌ي زير را مشخص کنید.
انسان کینه توز همیشه زخم های روح خود را تازه می گذارد.

جمله ی مورد پرسش شما جمله ی چهار جز یی با مفعول و مسند است چون می توان جمله ی زیر را به جمله ی سه جز یی با مسند تبدیل کرد.
(زخم های روحش تازه است/بود.)
انسان کینه توز (نهاد) همیشه(قید) زخم های روح خود(مفعول) تازه (مسند)و
می گذارد(فعل)

جزای این جمله را مشخص کنید؟
(داستان شاهنامه با به تخت نشستن کیومرث شروع می‌شود.)

فعل جمله «شروع مي‌شود» مركب و ناگذر است. براي اثبات اين نكته كه « شروع مي‌شود» صورت حاصل از «مسند و فعل گذرا به مسند» نيست در اين موارد اين است كه امكان جابه‌جايي «بودن» با «شدن» در اين موارد كه فعل مركب اند، وجود ندارد.
- درس شروع شد. ßدرس شروع بود/ است (؟) (شروع شد:مركب)
- مدرسه تعطيل شد. ßمدرسه تعطيل بود/ است. (تعطيل: مسند ، شد: گذرا به مسند)
اجزاي جمله: داستان شاهنامه (نهاد) با به تخت نشستن کیومرث (متمم قيدي) شروع می‌شود. (فعل مركب و ناگذر)

آیا می توان (تبدیل می شود) را در جمله ی زیر فعل دانست؟با ذکر دلیل.
(با پشتکار و شکیبایی برگ درخت توت تبدیل به جامه ی ابریشمی می شود.)

همان‌طور كه در كتاب زبان فارسي ، جلد دوم ، صفحه‌ي 304 آمده، فعل اين عبارت فعل مركب «تبديل مي‌شود» است زيرا آمدن متمم در ميان اجزاي فعل مركب، گسترش‌پذيري به حساب نمي‌آيد. در اين گونه جمله‌ها بدون تغيير در معنا و ساختار جمله مي‌توان متمم را به جايگاه اصلي خود منتقل كرد
- با پشتکار و شکیبایی برگ درخت توت تبدیل به جامه ی ابریشمی می شود.) =... برگ درخت توت به جامه‌اي ابريشمي تبديل مي‌شود.
شواهد ديگر:
- پي به راه حل مسئله برد = به راه حل مسئله پي برد.
- دست از اين كارها بردار. = از اين كارها دست بردار

مرکب یا ساده بودن فعل را در جمله ی زیر مشخص کنید .
در داستان رستم و سهراب عظمت وقدرت هراس انگیز سرنوشت سرانجام پسر را به دست پدر تباه کرد.

1

باید به این نکته توجه داشت که اگر بتوانیم به جای فعل (کرد, نمودو ساخت) فعل (گرداند)را جای گزین نماییم فعل ما گذرا به مفعول ومسند است.
در جمله ی مورد پرسش ما می توانیم به جای فعل (کرد) فعل (گرداند) را جای گزین نماییم پس فعل ما (کرد) می باشد و(تباه) مسند است.
منبع: کتاب یاد دهی و یاد گیر ی زبا ن فارسی صفحه ی308

2

اگر «كرد» در عبارتي، گذرا به مفعول و مسند باشد بايد بتوان آن جمله را با نهاد قرار دادن مفعول و تعويض «كرد» با «بودن» (نه شدن) به جمله‌ي سه جزئي با مسند مورد قبولي تبديل كرد.
- خدمتكار تمام خانه را تميز كرد.         تمام خانه تميز بود/ است. (كرد: فعل گذرا به مفعول و مسند)

- ... عظمت و قدرت هراس انگيز سرنوشت سرانجام پسر را به دست پدر تباه كرد.        ... پسر سرانجام به دست پدر تباه است/ بود. (؟) (تباه كرد: فعل مركب
با توجه به اين مطالب: در داستان رستم و سهراب ( متمم قيدي) عظمت وقدرت هراس انگیز سرنوشت ( نهاد) سرانجام (قيد) پسر را (مفعول) به دست پدر (متم قيدي) تباه کرد.(فعل گذرا به مفعول)

                         * روزگارتان تا مرز روشن خورشيد آفتابي باد*

كامنت هاتونو مي خونم

 به دل تاييد و به دست قلم مي كنم!!!